جراحی ضایعات پاتولوژیک دهان چیست و چه زمانی باید انجام دهیم؟
سلامت دهان و دندان فقط به زیبایی لبخند یا نبود پوسیدگی محدود نمی‌شود. بافت‌های نرم و سخت داخل دهان نیز ممکن است دچار تغییراتی شوند که از دید علمی به آن‌ها ضایعات پاتولوژیک گفته می‌شود. این ضایعات گاهی بی‌خطر و خوش‌خیم‌اند، اما در برخی موارد نشانه بیماری‌های جدی‌تری هستند که در صورت بی‌توجهی می‌توانند سلامت فرد را تهدید کنند.
جراحی ضایعات پاتولوژیک دهان یکی از حوزه‌های مهم در تخصص جراحی فک و صورت است که هدف اصلی آن تشخیص دقیق، نمونه‌برداری و در صورت لزوم برداشت کامل ضایعه می‌باشد.
ضایعات پاتولوژیک دهان چیست؟
به هر تغییر غیرطبیعی در بافت‌های دهان مانند لثه، زبان، مخاط گونه یا استخوان فک، ضایعه پاتولوژیک گفته می‌شود. این ضایعات می‌توانند به صورت توده، زخم، لکه یا تورم ظاهر شوند. برخی از آن‌ها ناشی از تحریکات ساده مانند گاز گرفتن مکرر گونه یا استفاده از دندان مصنوعی نامناسب هستند، اما برخی دیگر ممکن است منشأ عفونی، التهابی یا حتی بدخیم داشته باشند.
چه انواعی از ضایعات دهانی وجود دارد؟
تنوع ضایعات دهانی بسیار زیاد است و ماهیت آن‌ها از بی‌ضرر تا بسیار جدی متغیر می‌باشد. برای درک بهتر می‌توان به چند نمونه شایع اشاره کرد:
-
کیست‌های فکی که اغلب بدون علامت رشد می‌کنند و فقط در رادیوگرافی مشخص می‌شوند.
-
فیبروم‌های دهانی که به‌صورت توده‌های کوچک و خوش‌خیم بر روی لثه یا زبان دیده می‌شوند.
-
ضایعات سفیدرنگ یا لک‌دار مانند لکوپلاکیا که در برخی موارد زمینه‌ساز سرطان هستند.
-
تومورهای خوش‌خیم بافت نرم مانند همانژیوم‌ها.
-
تومورهای بدخیم دهان که نیاز به درمان فوری و ترکیبی دارند.
این تنوع نشان می‌دهد که هر ضایعه دهانی نمی‌تواند با حدس یا خوددرمانی مدیریت شود و ارزیابی تخصصی ضروری است.
بیشتر بخوانید : جراحی عفونت های فک و صورت
چرا جراحی ضایعات دهان اهمیت دارد؟
تشخیص به‌موقع ضایعات دهانی نقشی کلیدی در حفظ سلامت عمومی بدن دارد. بسیاری از بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت یا نقص ایمنی می‌توانند نخستین نشانه‌های خود را در دهان نشان دهند. همچنین برخی ضایعات در ظاهر بی‌خطرند اما در طول زمان استعداد بدخیم شدن دارند.
جراحی ضایعات نه‌تنها امکان بررسی میکروسکوپی بافت را فراهم می‌کند، بلکه در بسیاری موارد راه‌حل قطعی برای رفع مشکل محسوب می‌شود.
چه زمانی باید جراحی انجام دهیم؟
همه ضایعات نیاز به جراحی ندارند، اما در شرایط زیر مداخله جراحی اجتناب‌ناپذیر است:
-
وجود توده یا زخمی که بیش از دو هفته بهبود نیابد.
-
تغییر رنگ یا ضخامت غیرطبیعی مخاط دهان.
-
خونریزی یا درد مداوم بدون علت مشخص.
-
مشاهده تورم فک یا تغییر شکل استخوان در تصاویر رادیوگرافی.
-
ضایعاتی که پزشک مشکوک به بدخیمی آن‌ها باشد.
در چنین شرایطی، جراح فک و صورت بهترین تصمیم را بر اساس معاینه بالینی و نتایج آزمایشگاهی می‌گیرد.
مراحل جراحی ضایعات پاتولوژیک دهان
روند درمان معمولا با معاینه دقیق آغاز می‌شود. پس از آن، در صورت نیاز نمونه‌برداری (بیوپسی) انجام می‌شود تا ماهیت ضایعه مشخص گردد. در مواردی که ضایعه خوش‌خیم اما مزاحم باشد، برداشت کامل آن توصیه می‌شود. اگر احتمال بدخیمی وجود داشته باشد، جراحی با حاشیه ایمنی بیشتری صورت می‌گیرد تا سلول‌های غیرطبیعی باقی نمانند.
روش جراحی می‌تواند با بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام شود و انتخاب آن به محل ضایعه و وسعت عمل بستگی دارد.
مراقبت‌های بعد از جراحی
دوران نقاهت بعد از جراحی ضایعات دهان معمولا کوتاه است، اما رعایت چند نکته به بهبود سریع‌تر کمک می‌کند:
-
استفاده منظم از داروهای تجویز شده توسط پزشک
-
پرهیز از مصرف غذاهای سفت و ادویه‌دار تا زمان ترمیم کامل زخم
-
رعایت دقیق بهداشت دهان با مسواک نرم و دهانشویه مناسب
-
مراجعه به موقع برای بررسی بخیه‌ها و جواب پاتولوژی
این مراقبت‌ها باعث کاهش احتمال عفونت و تسریع روند ترمیم می‌شوند.
عوارض احتمالی
مانند هر عمل جراحی دیگر، احتمال بروز عوارض هرچند نادر وجود دارد. خونریزی خفیف، تورم، درد یا عفونت از شایع‌ترین موارد هستند. در جراحی‌های وسیع‌تر ممکن است بی‌حسی موقت یا دائمی در برخی نواحی رخ دهد. خوشبختانه با انتخاب جراح ماهر و رعایت توصیه‌های بعد از عمل، احتمال بروز این عوارض به حداقل می‌رسد.
هزینه جراحی ضایعات پاتولوژیک دهان
هزینه این جراحی یک رقم ثابت برای همه بیماران نیست، زیرا هر ضایعه ویژگی‌های خاص خود را دارد. عواملی مانند اندازه و محل قرارگیری ضایعه، پیچیدگی جراحی، نوع بیهوشی و سطح تخصص جراح در تعیین هزینه نقش دارند. با این حال، اگرچه ممکن است این عمل نسبت به برخی درمان‌های دندانپزشکی ساده هزینه بیشتری داشته باشد، اما ارزش آن در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از بیماری‌های خطرناک بسیار بالاتر است.
بیشتر بخوانید : بهترین جراح فک و صورت اصفهان
چه کسی باید جراحی را انجام دهد؟
جراحی ضایعات پاتولوژیک دهان یک کار کاملا تخصصی است و باید توسط جراح فک و صورت یا متخصص بیماری‌های دهان انجام شود. این گروه از پزشکان آموزش‌های لازم را برای تشخیص دقیق و مدیریت پیچیدگی‌های احتمالی دیده‌اند و می‌توانند بهترین نتیجه درمانی را ارائه دهند.
نتیجه گیری:
ضایعات پاتولوژیک دهان طیف گسترده‌ای از تغییرات ساده تا بیماری‌های جدی را دربرمی‌گیرند. بسیاری از آن‌ها در مراحل اولیه بدون علامت‌اند و تنها با معاینه دقیق توسط متخصص شناسایی می‌شوند. جراحی این ضایعات نه‌تنها روشی برای درمان و برداشتن بافت غیرطبیعی است، بلکه نقش مهمی در تشخیص زودهنگام بیماری‌های خطرناک ایفا می‌کند.
بی‌توجهی به علائم هشداردهنده مانند زخم‌های مزمن یا تغییر رنگ بافت می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری داشته باشد. بنابراین مراجعه منظم به دندانپزشک و در صورت نیاز به جراح فک و صورت، بهترین راهکار برای حفظ سلامت دهان و کل بدن است.
برای ویزیت و مشاوره با متخصصین ما در ارتباط باشید
ما را در اینستاگرام همراهی کنید