بیهوشی در جراحی فک به چه صورت است؟ راهنمای جامع
جراحی فک از جمله جراحی‌های پیچیده و تخصصی در حوزه جراحی دهان، فک و صورت است که برای اصلاح ناهنجاری‌های استخوانی، مشکلات عملکردی و زیبایی انجام می‌شود. یکی از مهم‌ترین بخش‌های این عمل، بیهوشی است؛ مرحله‌ای که مستقیماً با ایمنی، آرامش و موفقیت عمل در ارتباط است. آگاهی از نحوه بیهوشی در جراحی فک، به بیماران کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری وارد اتاق عمل شوند و ترس و اضطراب کمتری تجربه کنند.
بیهوشی چیست و چرا در جراحی فک اهمیت دارد؟
بیهوشی به معنای ایجاد حالتی موقت از بی‌دردی، بیهوشی و گاهی شل شدن عضلات بدن است که به کمک داروهای خاص و تحت نظارت پزشک متخصص بیهوشی انجام می‌شود. در جراحی فک، کنترل کامل درد و حرکات بیمار ضروری است، زیرا جراح باید بتواند در ناحیه‌ای بسیار حساس شامل عصب‌ها، استخوان‌ها و مفاصل کار کند.
در واقع، بیهوشی ایمن و دقیق یکی از عوامل کلیدی موفقیت در جراحی‌های ارتوگناتیک (اصلاح فک) یا بازسازی‌های فک پس از آسیب یا تومور محسوب می‌شود.
انواع بیهوشی در جراحی فک
در جراحی فک، نوع بیهوشی با توجه به نوع عمل، مدت زمان آن و شرایط عمومی بیمار انتخاب می‌شود. به‌طور کلی سه نوع اصلی بیهوشی مورد استفاده قرار می‌گیرد:
1. بی‌حسی موضعی
در موارد کوچک‌تر مانند کشیدن دندان عقل یا جراحی‌های محدود روی بافت نرم فک، از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. در این روش، فقط ناحیه مورد جراحی بی‌حس می‌شود و بیمار هوشیار است. این نوع بیهوشی معمولا با تزریق لیدوکائین یا داروهای مشابه انجام می‌گیرد.
2. بیهوشی نیمه‌کامل (سدیشن یا آرام‌بخشی)
در برخی از جراحی‌های متوسط مانند کاشت ایمپلنت‌های متعدد یا اصلاح‌های محدود فکی، از روش سدیشن وریدی (IV Sedation) استفاده می‌شود. بیمار در این حالت در خواب عمیق است اما سیستم تنفسی خود را حفظ می‌کند. این روش توسط متخصص بیهوشی و تحت مانیتورینگ دقیق انجام می‌شود.
3. بیهوشی عمومی
در جراحی‌های گسترده فک مانند جراحی اصلاح ناهنجاری‌های فک بالا و پایین، جراحی فک نامتقارن یا بازسازی پس از تروما از بیهوشی عمومی استفاده می‌شود. بیمار در این حالت کاملاً بی‌هوش است، عضلات بدن شل می‌شوند و تنفس از طریق لوله‌ای که در نای (تراشه) قرار می‌گیرد انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید : جراحی عفونت های فک و صورت
مراحل بیهوشی در جراحی فک
1. ارزیابی پیش از بیهوشی
پیش از عمل، بیمار توسط متخصص بیهوشی معاینه می‌شود. در این مرحله، سوابق پزشکی، داروهای مصرفی، آلرژی‌ها، بیماری‌های زمینه‌ای و وضعیت تنفسی بررسی می‌شود. گاهی انجام آزمایش‌های خون، عکس قفسه سینه و نوار قلب نیز لازم است.
این ارزیابی به پزشک کمک می‌کند تا مناسب‌ترین نوع دارو و روش بیهوشی را انتخاب کند و از بروز خطرات احتمالی جلوگیری شود.
2. آماده‌سازی بیمار برای بیهوشی
بیمار باید از 8 تا 10 ساعت پیش از عمل ناشتا باشد تا خطر برگشت محتویات معده به ریه کاهش یابد. در اتاق عمل، یک خط وریدی برای تزریق داروها گذاشته می‌شود و تجهیزات مانیتورینگ شامل کنترل ضربان قلب، فشار خون و سطح اکسیژن به بیمار متصل می‌شود.
3. القای بیهوشی
در این مرحله، داروهای بیهوشی از طریق ورید تزریق می‌شوند. ترکیبی از داروهای خواب‌آور، شل‌کننده عضلانی و ضد درد استفاده می‌شود تا بیمار کاملاً بی‌هوش و بدن برای جراحی آماده شود. سپس لوله تنفسی (تیوب تراشه‌ای) در نای قرار می‌گیرد تا اکسیژن و گازهای بیهوشی در طول عمل تأمین شوند.
4. نگهداری بیهوشی
در حین جراحی، پزشک متخصص بیهوشی با تنظیم مداوم میزان داروها، سطح بیهوشی را کنترل می‌کند. داروهایی مانند پروپوفول، سووفلوران یا ایزوفلوران ممکن است استفاده شوند. فشار خون، اکسیژن، دی‌اکسیدکربن بازدمی و ریتم قلب در کل عمل به‌طور لحظه‌ای پایش می‌شود.
5. بیداری پس از عمل
پس از پایان جراحی، داروهای بیهوشی قطع می‌شوند و بیمار به تدریج هوشیاری خود را بازیابی می‌کند. پس از اطمینان از تنفس طبیعی و پایدار، لوله تنفسی خارج می‌شود. بیمار معمولاً به بخش ریکاوری منتقل می‌شود تا علائم حیاتی او کنترل شود.
بیهوشی در جراحی فک دو فک (Bimaxillary Surgery)
در جراحی دو فک، مدت زمان عمل معمولاً بین 3 تا 6 ساعت است. در این نوع جراحی، پزشک بیهوشی باید هماهنگی دقیقی با جراح داشته باشد زیرا مسیر تنفس از طریق دهان محدود می‌شود. به همین دلیل معمولاً از لوله‌گذاری از راه بینی (Nasotracheal Intubation) استفاده می‌شود تا دهان برای جراحی باز باشد.
این نوع بیهوشی نیازمند دقت بالا، تجهیزات مدرن و تجربه تیم بیهوشی است تا اکسیژن‌رسانی و فشار خون در کل عمل در محدوده ایمن باقی بماند.
مراقبت‌های پس از بیهوشی
پس از جراحی فک، بیمار ممکن است دچار حالت تهوع، گلودرد خفیف، خشکی دهان یا تورم صورت شود که ناشی از اثر داروهای بیهوشی و لوله تنفسی است. این علائم معمولاً طی چند ساعت تا چند روز بهبود می‌یابد.
توصیه‌های اصلی پس از بیهوشی عبارت‌اند از:
-
استراحت مطلق در روز اول
-
مصرف مایعات شفاف پس از اجازه پزشک
-
خودداری از رانندگی یا تصمیم‌گیری مهم تا 24 ساعت بعد
-
اطلاع به پزشک در صورت سرگیجه، تهوع شدید یا تنگی نفس
بیشتر بخوانید : بهترین جراح فک و صورت اصفهان
ایمنی بیهوشی در جراحی فک
بیهوشی‌های امروزی بسیار ایمن هستند، به‌ویژه زمانی که توسط متخصصان مجرب و در مراکز معتبر انجام شوند. استفاده از دستگاه‌های مانیتورینگ پیشرفته، داروهای با دوام کوتاه و واکنش سریع، باعث شده میزان خطر عوارض بیهوشی در جراحی فک به حداقل برسد.
با این حال، عوامل زیر ممکن است خطرات را افزایش دهند:
-
بیماری‌های قلبی یا ریوی
-
چاقی مفرط
-
مصرف سیگار یا الکل
-
آلرژی به داروهای بیهوشی
-
اضطراب بیش از حد قبل از عمل
پزشک بیهوشی با تنظیم دقیق داروها و کنترل لحظه‌ای علائم حیاتی، از بروز این عوارض جلوگیری می‌کند.
نقش بیمار در بیهوشی ایمن
بی‌تردید بیمار نیز نقش مهمی در ایمنی بیهوشی دارد. اطلاع‌رسانی دقیق درباره سابقه بیماری‌ها، داروهای مصرفی، حساسیت‌ها و حتی تجربه‌های قبلی بیهوشی، به تیم درمان کمک می‌کند تا تصمیمات دقیق‌تری بگیرند. رعایت ناشتا بودن و پرهیز از مصرف داروهای ممنوعه قبل از عمل از مهم‌ترین وظایف بیمار است.
نتیجه گیری:
بیهوشی در جراحی فک، ترکیبی از علم، تجربه و فناوری است. این فرآیند پیچیده، به کمک داروهای مدرن و نظارت دقیق متخصصان بیهوشی، شرایطی کاملاً ایمن برای جراح و بیمار فراهم می‌کند. درک درست از نحوه بیهوشی، می‌تواند استرس قبل از عمل را کاهش داده و تجربه‌ای آرام و مطمئن برای بیمار رقم بزند.
اگر قصد انجام جراحی فک دارید، بهتر است پیش از عمل، جلسه‌ای مشورتی با متخصص بیهوشی و جراح فک و صورت خود داشته باشید تا تمام جزئیات بیهوشی، خطرات احتمالی و مراقبت‌های بعد از آن برایتان توضیح داده شود.
برای ویزیت و مشاوره با متخصصین ما در ارتباط باشید
ما را در اینستاگرام همراهی کنید